Fietsen tussen twee werelden

Laatst fietste ik een nieuwe route vanaf Apeldoorn en ergens halverwege de route fiets je ineens tussen de A1 en het treinspoor. De strook waar je fietst is 100% natuur met prachtige bomen die je normaal een gevoel van rust, frisse lucht en buitenleven geven. Zelfs een vakantiegevoel. Maar nu is daar ineens de A1 aan je rechterkant en het spoor links.

Op het spoor gebeurde weinig, maar op de A1 was dat compleet anders. Het gejaag en de stress kwamen vol binnen. En daarmee was het moderne leven voor even heel dichtbij.

Het contrast kan bijna niet groter: de rust van de natuur en de stress van het gewone leven. Zo dicht naast elkaar. Bij het hek dat de snelweg van de natuur scheidt valt ook het zwerfafval op. Achteloos uit het raam gegooid door iemand die geen oog heeft voor de natuur waar hij doorheen rijdt.

Snelheid is daarin ook een bepalende factor denk ik. Ergens zijn we niet gemaakt voor snelheid. Ik merk het ook op de fiets, vanaf een bepaalde snelheid zie en beleef je weinig van de omgeving; de inspanning speelt daarbij uiteraard ook een rol.

In de auto zijn het vooral glimpen van een werkelijkheid waar je aan voorbij rijdt. Je hoort niets, voelt niets; ziet eigenlijk alleen maar plaatjes. En als je niets voelt, niets echt ziet; dan krijgt het ook geen waarde. En dan gooi je dus makkelijker rommel uit het raam. Ook al doen de meeste mensen dat gelukkig niet.

De snelheid van ons leven heeft een soortgelijk effect. Als het te snel gaat, dan beleef je minder en mis je de waarde van waar je mee bezig bent en die van de wereld om je heen. Gaat het veel te langzaam, dan treedt een vergelijkbaar effect op doordat je in slaap sukkelt, ook als je wakker blijft.

De snelheid van je leven gaat omhoog als je meer en meer gefocust bent op je werk en onder grote druk moet presteren; van jezelf of iemand anders. De wereld om je heen verdwijnt dan. Niet gek in dat licht dat veel mensen weinig zingeving ervaren. Dat kan ook bijna niet anders als het leven zo snel gaat (of zo tergend langzaam), met zoveel druk en stress. We moeten heel veel, zowel van onszelf als van anderen of we denken dat anderen veel van ons verlangen. Of niemand vraagt echt iets van ons. Er zijn maar weinig mensen die het juiste tempo hebben in hun leven. Het is toch vaak hollen of stilstaan. Ideaal zou een tempo zijn waarbij je handelt zonder verlies van perspectief en de wereld om je heen.

Ik zie het ook soms terug in hoe sommige mensen door het bos fietsen. Ze fietsen zoals veel auto’s door het verkeer razen. Ze rijden voluit, kijken eigenlijk nergens naar en dus ook nergens naar om. Bijvoorbeeld naar anderen of paden die ze doorkruisen. En dus missen ze de mensen die daar ook fietsen of wandelen. Het gejaag en de stress die ze doet fietsen transformeert in een andere vorm van stress en prestatiedruk die tot (sociale) spanning op andere vlakken leidt. En de vraag is ook in hoeverre je er echt van geniet en ontspant als je op deze manier fietst. Want kapot zitten na een rit is geen ontspanning, je kunt gewoon niet meer en dus hangt alles slap. Maar in feite hangt alles slap omdat je lichaam een tijdelijke puinhoop is. Getroffen door buitensporige inspanning, die soms ook topsport heet.

Langzamer leven (of iets sneller als je bijna stilstaat) kan je helpen om meer balans te vinden; en het is nog makkelijk ook. Niet eerder was ik mij daar zo van bewust als tijdens deze paar honderd meter tussen de snelweg en het treinspoor. De snelweg staat in dat kader voor mij symbool voor een lichte vorm van anarchie (de schaduwkant van vrijheid) en het spoor voor een te machtige staat (of persoon of bedrijf) waarin je niets anders kunt dan helemaal in de pas lopen en precies tussen de lijntjes kleuren. Denk aan China, de huidige lockdowns, het weglakken van teksten in overheidsdocumenten inzake openbaarheid van bestuur, mensen die te veel bezig zijn met wat ze wel en niet willen in hun leven en die dat tot in detail willen vormgeven (en vastleggen). Het zijn twee fenomenen die voor mij de spagaat van de huidige tijd laten zien: het volledig in de pas lopen en je van niemand iets willen aantrekken.

Gelukkig was het maar een kort stukje van de hele route. Evengoed was het lang genoeg om diep door te dringen in mijn bewustzijn. Door het juiste tempo op te zoeken, zowel letterlijk als figuurlijk, verdwijnt het gelukkig weer en is de ontspanning, de rust en al het moois dat de natuur en het leven ons te bieden heeft snel weer terug en verdwijnt de gejaagdheid van het moderne leven als sneeuw voor de zon. En dat zonder verlies van context en de wereld om je heen.

Christiaan Warger