Eigenschap 1 – Wees proactief

Proactief zijn gaat over zelf verantwoordelijk zijn voor je leven en verantwoordelijkheid beschrijft Covey als het vermogen om zelf je reactie te bepalen op een stimulus. Dat laatste woord komt uit de conditioneringstheorieën die zijn ontstaan door te kijken naar dieren. Geef je een muis een schok als hij eet, dan zal hij niet meer durven te eten. Ook als de schok niet meer wordt gegeven. De muis kan in dit soort situaties zijn gedrag niet kiezen. Wij mensen kunnen dat wel. Tenminste, als je proactief bent.

Covey zegt verder dat proactieve mensen hun gedrag laten bepalen door hun waarden en dus niet door anderen. En zo doet hij meer rake uitspraken over onze mogelijkheden als mens. Zelf was ik erg geraakt door het verhaal van Viktor Frankl die in het concentratiekamp ontdekte dat er een ruimte is tussen stimulus en respons. Hij noemt deze ruimte de Ultieme Menselijke Vrijheid. Voor mijzelf, als fietser en als mens, vind ik het vooral heel belangrijk om te beseffen dat ik zelf verantwoordelijk ben voor mijn leven en dus dat ik zelf verantwoordelijk ben voor hoe ik omga (lees wat mijn respons is) met wat ik onderweg tegenkom: de vele stimuli in ons leven. Van de mensen die je ontmoet tot het weer.

Voor mezelf gesproken fietste ik de afgelopen jaren behoorlijk reactief door heel Nederland. Mijn keuzes en acties waren gebaseerd op de belofte van Gravelrides.cc Daardoor fietste ik vooral als beoordelaar en fotograaf rond en daarmee ging ik voorbij aan de redenen waarom ik zelf in het bos wil fietsen. Achter de computer was ik ook vooral reactief door de belofte van een routeplatform. Ook maakte ik, zonder afstemming met waar ik zelf mijn tijd aan wil besteden, altijd ruim de tijd voor iedereen die mij maar mailde. En tijdens gezamenlijke fietsritten volgde ik te vaak wat anderen mij vertellen en nam ik te weinig de verantwoordelijkheid voor de gesprekken die ik zelf graag met mensen voer. Ik stel het wat zwart/wit, want ken mezelf ook als een proactief persoon, maar het reactieve is veel groter dan ik dacht. Het gevolg daarvan: steeds meer onvrede rondom mijn grote passie voor fietsen in de natuur die mijn wens tot bezinning, verdieping en schrijven over de echte dingen teveel in de schaduw heeft gezet. Het verdween zeker niet, maar het kreeg wel te weinig ruimte doordat het reactieve deel simpelweg te veel tijd opvrat. En dat reactieve zit in mij en dus kan ik het ook veranderen.

Het lezen van het boek van Covey was met name door mijn verkeerde zelfbeeld van een ‘proactief persoon’ daardoor ook een confrontatie. Ik ben het namelijk allebei: proactief begon ik met Gravelrides.cc en vervolgens werd ik teveel reactief waarbij op de tweede plaats kwam te staan wat ik zelf echt belangrijk vond. En dit inzicht bleef zeker niet beperkt tot het fietsen. Sindsdien ben ik me steeds vaker bewust van het passieve reageren wat me nu ook in de gelegenheid brengt om zelf mijn gedrag te kiezen. Ook op de fiets. Ik wil niet gewoon lekker fietsen, soms wel, maar meestal niet. Ik wil echt de natuur voelen, het landschap echt zien en diep doordringen in de kracht en de essentie van de natuur. Ook al weet ik niet wat dat laatste precies inhoudt.

Ook mijn grenzen opzoeken en fietsen buiten mijn comfortzone vind ik interessant. Zoals ik bijna alles aan het leven interessant vindt en niets liever doe dan het leven verkennen, overdenken, beetje experimenteren om daar vervolgens over te schrijven of er iets mee te doen tijdens een social ride. Als je weet wat je echt wil, dan heb je de vrijheid om daar proactief mee aan de slag te gaan door je vrijheid te benutten om de juiste keuzes te maken. Zoals de keuzes van de routebouwer bepalen welke paden we te zien krijgen, zo bepalen we met onze eigen keuzes onze levensreis op de fiets en daarbuiten. Stel je je daarin (te) reactief op, dan leef je (eigenlijk) het leven van anderen. Zo simpel is het.

Christiaan Warger